Bokeh komt van het Japanse woord 'boke', dat 'onscherp' of 'wazig' betekent. Als er in fotografie wordt
gesproken over bokeh, dan gaat het over de
esthetische kwaliteit van de onscherpte in
fotos.
Zo ontstaat bokeh.
Bokeh gaat hand in hand met de scherpte
diepte. Als de scherptediepte beperkt is, zal
er sprake zijn van onscherpte in de foto en
kan zich een mooie bokeh voordoen. Het
gaat er dus om een beperkte scherptediepte
te krijgen.
Verschillende technische aspecten heb
ben invloed op de scherptediepte. Een van
die factoren is de brandpuntsafstand: de
scherptediepte van een telelens is per defi
nitie beperkt. Het gekozen diafragma heeft
ook invloed op de scherptediepte: hoe lager
het diafragmagetal, hoe kleiner de scherpte
diepte is (hoe lager, hoe vager). Verder is de
scherptediepte bij een macro-objectief altijd
beperkt; dit is inherent aan de scherpstelaf
stand.
De afstand tot het onderwerp en tot de
omgeving is een factor om rekening mee te
houden: de afstand tot het onderwerp moet
afwijken van de afstand tot andere beelde
lementen in de voor- en achtergrond, zodat
deze wel onscherp kunnen worden.
Tot zover is het gelijk voor oude en voor
nieuwe objectieven. Waar objectieven on
derling in kunnen afwijken is de ronding en
vorm van het diafragma. Deze ronding wordt
bepaald door het aantal en de vorm van
de lamellen van het diafragma. Dit maakt
dat oude objectieven heel vaak een andere
bokeh hebben dan nieuwe. Voor mensen die
van sfeer en onscherpte in de foto houden,
zijn dit soort lenzen en effecten zeker een
toevoeging. Een bijkomend voordeel is dat
analoge objectieven tegenwoordig soms erg
goedkoop zijn. De handmatige bediening
dwingt ook tot rust en meer nadenken.
Tot zover het technische verhaal, het gaat
er natuurlijk om hoe de onscherpte er in de
foto's uit ziet!
Webbling -
springdance
Meyer-Optik Gorlitz Trioplan 100mm F2.8,
met tussenring
Ieder lenstype heeft zijn specifieke kenmerken. Zo is hier te zien dat de bokehcirkels aan de randen iets lichter zijn.
Afhankelijk van de lichtval zal de foto iets
meer sprankelen. Deze wat abstracte foto
is van een spinnenweb, de cirkels zijn ontstaan door de lichtval op het water achter
het spinnenweb. Door de juiste tegenhoek
te vinden van het licht dat op het water
reflecteert, komt dit als bokehcirkels in
beeld. Ook in de zoeker is dat al tijdens het
maken van de foto zichtbaar.
Fairy foliage
Helios 44M 58mm F2, met tussenring
Bij een meervoudige belichting worden twee of meer foto's samengevoegd. Bij een aantal camera's kan dat in de camera gebeuren
(instelling in het menu), maar het kan ook in software zoals bijvoorbeeld Photoshop.
Bij de eerste foto ligt de focus op het blad en is er in de onscherpte
om het blad heen al een wat dromerig effect ontstaan vanwege het
soort onscherpte dat deze lens kenmerkt. De tweede foto is ook
een foto van het blad, maar dan met alles uit focus, dus ook in de
zoeker is dan enkel een blur zichtbaar. Deze blur geeft in het hele
beeld een dromerig effect. Bij het samenvoegen van deze twee
foto's komt dat dromerige effect als een sausje over de hele foto.
Reasons to be cheerful
Meyer-Optik Gorlitz Domiplan 50mm F2.8,
met tussenring
Bij de Domiplan is, net als bij de Trioplan, in de
bokehcirkels een lichte rand te zien. De bokeh is
daardoor minder 'glad' en wat uitbundiger. De
onscherpte heeft daardoor een grotere rol in het
totaalbeeld van de foto en kan dus ook zelfs het uitgangspunt zijn. Deze foto is van een zonnedauw, een
klein vleesetend plantje waar een wat kleverige substantie aan zit. De plant heeft die nodig om insecten
te kunnen vangen. Deze nattigheid is bij het maken
van de foto het uitgangspunt geweest. Met behulp
van een zaklantaarn zijn de druppels extra verlicht.
It is all
about bokeh
Helios 44M 58mm F2,
met tussenring
Deze foto van een spinnenweb
is gemaakt met een Helios 58
mm F2-objectief met tussenring.
De tussenring is gebruikt om
dichtbij te kunnen werken voor een
macro-achtige foto. De scherpstelling en het instellen van het
diafragma gaan handmatig met
behulp van de ringen op het objectief. Om zoveel mogelijk onscherpte
te verkrijgen is er bij het maken van
deze foto eigenlijk n�t niet scherpgesteld. Je ziet dat de bokehcirkels
naar de rand van de foto toe meer
ellipsvormig worden.
Springdance
Meyer-Optik Gorlitz Trioplan 100mm F2.8, met tussenring.
Bosanemoontjes zijn voor veel mensen de voorbode van de lente. In ieder geval zijn ze zeer
fotogeniek en een feest om mee te werken. Ook bij de Meyer Trioplan gaat de scherpstelling
aan de hand van een scherpstelring, het instellen van het diafragma gaat net als bij de Helios
met de diafragmaring op het objectief. Dat is even wennen in het begin, maar al vrij snel
logisch om te doen. Bij sommige objectieven is de echte scherpte iets soft, wat ook toevoegt
aan een zachte uitstraling en een dromerig effect.
Gepost op 17 juni 2016.
